Bunt miast, bunt sztuki? Aktywizm, samoogranizacja, partycypacja, wspólnota
Spotkanie z cyklu „Skuteczność sztuki”
ms2, ul. Ogrodowa 19
26 lutego 2013, wtorek, g. 18.00
Obecnie miasto urasta do rangi jednego z głównych terenów zmagań ekonomicznych, społecznych i politycznych. Walczący o „prawo do miasta” żądają w istocie urealnienia mechanizmów demokratycznych: odejścia od skostniałych, hierarchicznych i pryncypialnych form demokracji przedstawicielskiej ku uspołecznionym formom demokracji partycypacyjnej. Działania aktywistyczne, ruchy społeczne, miejskie i lokatorskie, pozarządowe stowarzyszenia i fundacje miejskie, a także inne formy oddolnej samoorganizacji są świadectwem rosnącej samoświadomości obywatelskiej i chęci realnego współdecydowania o warunkach (współ)życia w lokalnych społecznościach – o kształcie, jakości i sposobach wykorzystania wspólnej przestrzeni. Stały nacisk, wywierany na władze miejskie, nie pozostaje bez efektów: samorządy coraz częściej organizują konsultacje społeczne, ustanawiają budżety obywatelskie, rozpatrują konkretne postulaty działań, a nawet społeczne projekty uchwał itp. W wielu wypadkach działania te mają jednak ograniczony, „fasadowy” charakter; bywa, że partycypacja staje się środkiem manipulowania niezadowoleniem społecznym lub sposobem przerzucania obowiązków administracji państwowej na trzeci sektor.
Czy sztuka ma swój udział w tym „buncie miast”? Czy działania artystyczne i artystyczno-społeczne odgrywają aktywną rolę w procesie uzyskiwania i egzekwowania obywatelskiego „prawa do miasta”? Z jakimi zewnętrznymi przeszkodami oraz wewnętrznymi trudnościami zmaga się dziś artystyczny aktywizm? Czy możliwość partycypacji, jaką oferują odbiorcom artyści i artystki, ma faktyczną moc kształtowania postaw społecznych? Czy sami twórcy są w stanie zawiązać wspólnotę wokół swych interesów grupowych i zabiegać o ich uwzględnienie w miejskiej polityce kulturalnej? A może potrafią też wyjść poza ten partykularyzm, by współdziałać z organizacjami aktywistycznymi na rzecz przemiany szerzej pojętej polityki miejskiej?
W trakcie spotkania porozmawiamy o celach, perspektywach i efektach artystycznych interwencji w przestrzeni miejskiej – zarówno w kontekście łódzkim, jak i ogólnopolskim. Zapytamy też o samoświadomość obywatelską artystów i artystek, o wzajemną relację sztuki i aktywizmu, czy wreszcie o realność mechanizmów partycypacji, do jakich odwołuje się wiele współczesnych projektów artystycznych. Będzie również okazja do tego, aby ocenić skuteczność samoorganizacyjnego „zrywu” artystów i artystek w różnych ośrodkach miejskich w Polsce.
Uczestnicy: Joanna Erbel, Paweł Kowzan, Marcin Polak, Katarzyna Słoboda
Prowadzenie: Tomasz Załuski
Joanna Erbel – socjolożka miasta, aktywistka, publicystka. Współzałożycielka Stowarzyszenia Duopolis, członkini „Krytyki Politycznej”. Redaktorka magazynu „MIASTA”. Pisze doktorat na temat roli aktorów nie-ludzkich w przemianie przestrzeni miejskiej w Instytucie Socjologii UW. Współredagowała Przewodnik Krytyki Politycznej „Partycypacja”. Była kuratorką „Nowych Sytuacji” w ramach Festiwalu Malta 2011 w Poznaniu. Mieszka w Warszawie, pomieszkuje w Poznaniu i w Łodzi u ludzi dobrej woli.
Paweł Kowzan – znany również jako dwaesha, kojarzony ze sceną post-graffiti/street art. Zajmuje się głównie instalacyjnymi i performatywnymi działaniami w przestrzeni publicznej. Współzałożyciel galerii/sieci wsparcia „Bardzo” (od 2001). Współpracuje z galerią „Hinter” (Berlin/Stambuł). Mieszka i pracuje w Łodzi oraz we Wrocławiu.
Marcin Polak – absolwent fotografii w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L. Schillera w Łodzi. Jest autorem akcji rewitalizujących przestrzeń publiczną i społeczną Łodzi, takich jak: „LipowaOdNowa”, „Punkt dla Łodzi”, „Miej Miejsce” oraz „Ratujmy Łódzkie Murale”. W swoich projektach porusza ważne problemy społeczne i polityczne, starając się inicjować dialog między społeczeństwem a instytucjami oraz elitami.
Katarzyna Słoboda – absolwentka historii sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz Muzealniczych Podyplomowych Studiów Kuratorskich przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 2009 roku pracuje w Muzeum Sztuki w Łodzi, gdzie współtworzyła takie projekty, jak m.in. „Oczy szukają głowy do zamieszkania”, „Ekologie miejskie” (wspólnie z Aleksandrą Jach), Festiwal „Ćwiczenia z (re)produkcji”. Związana ze Stowarzyszeniem Movin’ Łódź. Członkini Kooperatywy Spożywczej w Łodzi.